Wednesday, October 10, 2007

Περίπατος στο Νέο Μουσείο

«E» 6/10
Περίπατος στο Νέο Μουσείο
Περίπατος στο Νέο Μουσείο
Περίπατος στο Νέο Μουσείο
Περίπατος στο Νέο Μουσείο
Περίπατος στο Νέο Μουσείο
Περίπατος στο Νέο Μουσείο
Περίπατος στο Νέο Μουσείο
Περίπατος στο Νέο Μουσείο
Περίπατος στο Νέο Μουσείο
Περίπατος στο Νέο Μουσείο

ΡΕΠΟΡΤΑΖ: ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΩΤΤΗ
akotti@pegasus.gr
Μουσείο «της κλασικής τέχνης για τον 21o αιώνα», υποχρέωση της Ελλάδας «απέναντι στο μείζον μνημείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς» αποτελεί το Νέο Μουσείο Ακροπόλεως, το κέλυφος του οποίου έχει, ουσιαστικά, ολοκληρωθεί.
Σε ελάχιστες μέρες, την ερχόμενη Κυριακή 14 Οκτωβρίου, ο μεγάλος «περίπατος» των αγαλμάτων που θα το λαμπρύνουν, θα ξεκινήσει. Η μεταφορά τους από τον Ιερό Βράχο θα γίνει με σύστημα τριών γερανών και μέσα σε ειδικά κατασκευασμένα κιβώτια, τα οποία είχαν τεράστιο προϋπολογισμό. Ολα δικαιολογούνται, όμως, όταν πρόκειται για τα αριστουργήματα του Φειδία και άλλων σπουδαίων γλυπτών της αρχαιότητας.
Το Νέο Μουσείο Ακροπόλεως, διεθνές μουσειολογικό πρότυπο, αντάξιο των σπουδαίων έργων τέχνης που θα στεγάσει, θα αποτελεί, ταυτοχρόνως, το ισχυρότερο επιχείρημά μας υπέρ της επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο. Θα εγκαινιαστεί στις αρχές του 2009, μέχρι τότε όμως θα παραδίδεται τμήμα- τμήμα στο κοινό που θα μπορεί να το επισκέπτεται ακόμη και όσο οι αρχαιολόγοι θα στήνουν την έκθεση.
Πολλούς αιώνες ζούσε η γειτονιά που βρίσκεται στις νότιες υπώρειες της Ακρόπολης. Και στην προϊστορική εποχή υπήρχαν κάτοικοι, όμως πυκνό οικισμό έχουμε από τον 5o αι. π.Χ. μέχρι και τον 12o αι. μ.Χ. Δρόμοι, οικίες, λουτρά, οικοδομήματα, δημόσια κτίρια, εντοπίσθηκαν από την αρχαιολογική σκαπάνη. Η ανασκαφή, υπό την εποπτεία της Σταματίας Ελευθεράτου, έφερε στο φως το πυκνό οικιστικό πλέγμα μιας γειτονιάς της Αθήνας από την κλασική αρχαιότητα μέχρι και τη μεσοβυζαντινή περίοδο.
ΚατηγορούμενοιΑν και φρόντισαν τα ευρήματα με τη δέουσα προσοχή, αν και έκαναν τα πάντα για τη σωστή προστασία τους, αν και πήραν όλα τα μέτρα που επέβαλαν οι νόμοι και οι συνειδήσεις τους, όσοι ασχολούνταν με την ανέγερση του Νέου Μουσείου Ακροπόλεως βρέθηκαν πολλές φορές κατηγορούμενοι για παράβαση καθήκοντος- και αθωώθηκαν σε όλες τις περιπτώσεις. Ο μεγάλος αυτός ερειπιώνας διαμορφώθηκε κατάλληλα και τα αρχαία προστατεύονται και αναδεικνύονται με τον καλύτερο τρόπο, στα υπόγεια του νέου κτιρίου. Ειδικός φωτισμός και ειδική πρόνοια που έχει ληφθεί ώστε τμήμα των δαπέδων του μουσείου να είναι από γυαλί, συμβάλλουν στην εξαιρετική παρουσίασή τους.
(Στο σύνολο του μουσείου, άλλωστε, μια από τις μεγαλύτερες προσπάθειες ήταν να χρησιμοποιηθεί το φυσικό, αττικό φως.) Οι Κασσάνδρες διαψεύστηκαν - ουδείς όμως ζήτησε συγνώμη!
Ο επισκέπτης του νέου μουσείου θα βλέπει την ανασκαφή περπατώντας στην ουσία επάνω από αυτήν και θα συναντά, μόλις διαβαίνει το κατώφλι του, γλυπτά από το Διονυσιακό Θέατρο, που θα μεταφερθούν εκεί ώστε να σωθούν από τη φθορά, αλλά και να αναδειχθούν. Αμέσως μετά, σε ράμπες, τα ευρήματα της αρχαϊκής εποχής θα ξεδιπλώνουν την απέριττη ομορφιά τους. Γλυπτά από τον Παρθενώνα και τα άλλα μνημεία, αλλά και οι περίφημες αρχαϊκές Κόρες, που ετάφησαν με ευλάβεια μετά τη σύληση της Ακρόπολης από τους Πέρσες. Ανάμεσά τους θα υπάρχουν και έργα της προϊστορικής αλλά και της γεωμετρικής περιόδου, τα οποία θα προηγούνται.
«Εχουμε σχεδόν δύο πλήρεις Ακροπόλεις», όπως έχει πει ο καθηγητής κ. Δημήτρης Παντερμαλής, πρόεδρος του Οργανισμού Ανεγέρσεως Νέου Μουσείου Ακροπόλεως, «την αρχαϊκή και την κλασική. Θα είμαστε σε θέση για πρώτη φορά να εκθέσουμε πολλά σύνολα που μέχρι τώρα, λόγω χώρου, παρουσιάζονταν σε σύντμηση.
Εχουμε ευρήματα πρώτης ποιότητας και η ευθύνη μας να τα δείξουμε σωστά είναι τεράστια».
Θα ακολουθεί, στον όροφο, η μεταπαρθενώνεια συλλογή, με τα γλυπτά από τον Ναό της Αθηνάς Νίκης (ζωφόρος) και το Ερέχθειο (Καρυάτιδες σε ειδικό εξώστη), όπως και με αρχιτεκτονικά μέλη από τα Προπύλαια και με τις οικοδομικές επιγραφές των μνημείων του Ιερού Βράχου. Αυτό το τμήμα της έκθεσης, στον πρώτο όροφο του κτιρίου, θα ολοκληρώνεται με τα ευρήματα της ρωμαϊκής εποχής, ανάμεσα στα οποία είναι και ορισμένα σπάνια παγκοσμίως πορτρέτα.
Εχουμε φτάσει στον επάνω όροφο, όπου και βρίσκεται η πολύ εντυπωσιακή αίθουσα του Παρθενώνα. Κορυφαία ανάμεσα στις αίθουσες του κτιρίου, έχει φυσικό φωτισμό, εμβαδόν 3.200 τετραγωνικών μέτρων και είναι σαν να μεταφέρει τον επισκέπτη επάνω στον Ιερό Βράχο, σαν να τον βάζει μέσα στον ναό. Εδώ θα παρουσιαστεί το «βαρύ πυροβολικό» τα γλυπτά του Φειδία και των μαθητών του, σε πλήρη αντιστοίχιση με το μνημείο, ως προς τα σημεία του ορίζοντα.
Η ζωφόρος του Παρθενώνα είχε ύψος ένα μέτρο και μήκος 160. Απέδιδε την πομπή των Μεγάλων Παναθηναίων, της μεγαλύτερης γιορτής της αρχαίας Αθήνας, που γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμή της θεάς Αθηνάς. Η ζωφόρος είχε 360 ανάγλυφες μορφές. Λαξεύτηκε ανάμεσα στο 442 και στο 438 π.Χ. λίγα χρόνια μετά τις μετόπες του Παρθενώνα που ήταν 92 και είχαν θέματα από τη γιγαντομαχία, την άλωση της Τροίας, την Κενταυρομαχία και την Αμαζονομαχία.
Ο γλυπτός διάκοσμος συμπληρωνόταν με δύο αετώματα, τα οποία είχαν μυθικές παραστάσεις σχετικά με την πολιούχο θεά: στο ανατολικό παρουσιάζεται η γέννησή της από το κεφάλι του Δία και στο δυτικό η διαμάχη της με τον Ποσειδώνα για το ποιος θα επικρατήσει την πόλη. Μέχρι τον 17ο αιώνα, ο γλυπτός διάκοσμος σωζόταν σχεδόν ακέραιος - εκτός από τις καταστροφές που είχαν προξενήσει οι χριστιανοί κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους (5ο και 6ο αι.)
Η ανατίναξη του ναού από οβίδα του Μοροζίνι, στις 26 Σεπτεμβρίου 1687, ήταν καθοριστική. Καταστράφηκαν όλα τα ανάγλυφα της νότιας πλευράς. Θραύσματα από εκείνη την ανατίναξη βρίσκουμε σε πολλά μουσεία της Ευρώπης. Ακολούθησε ο λόρδος Ελγιν στις αρχές του 19ου αιώνα, που έκλεψε δεκαπέντε μετόπες της νότιας πλευράς, δύο θραύσματα από άλλες, πενήντα έξι ανάγλυφα από λίθους της ζωφόρου (τους οποίους μάλιστα πριόνισε), δεκαεννιά αγάλματα των αετωμάτων και ένα δωρικό κιονόκρανο. Αυτά βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο. Στην έκθεση του Νέου Μουσείου Ακροπόλεως τα κλεμμένα από τον Ελγιν θα παρουσιαστούν «φυλακισμένα» πίσω από ειδικό πέπλο - πλέγμα το οποίο θα κάνει αχνές τις φιγούρες των ανθρώπων και τα μέλη των ζώων.
Δίπλα του θα είναι τα λαμπερά πρωτότυπα που έχουν σωθεί, ώστε ο επισκέπτης να κατανοεί αμέσως πως τα ίδια τα μοναδικά αυτά τεχνουργήματα υποφέρουν.
Αυτός είναι ο τρόπος που βρήκε ο καθηγητής Δημήτρης Παντερμαλής και οι συνεργάτες του, προκειμένου να παρουσιάσουν στο ελληνικό και στο διεθνές κοινό την αρπαγή των παρθενώνειων γλυπτών και την παρακράτησή τους. Η χρήση του πλέγματος είναι μια διακριτική όσο και δυναμική ιδέα, που επιτρέπει να ειπωθούν τα πάντα, με τον πρέποντα σεβασμό προς το μνημείο και τον διάκοσμό του.
Ιδιαίτερα σημαντική θεωρείται η συμβολή του εντεταλμένου συμβούλου Νικολάου Δαμαλίτη.
Η μεταφοράΠερισσότερους από 400 τόνους ζυγίζουν τα ευρήματα της Ακρόπολης που φυλάσσονται στο μουσείο και στις αποθήκες.
Τα πρωτεία του βάρους κατέχουν κάποιοι λίθοι της ζωφόρου του Παρθενώνα, που φτάνουν τους 2,5 τόνους και ακολουθούν το Σύμπλεγμα του Κέκροπα (560 κιλά), μια Καρυάτιδα που πίσω από την αέρινη σιλουέτα της κρύβει 185 ολόκληρα χιλιόγραμμα εξακολουθώντας, πάντως, να είναι ελαφρότερη από την Κόρη του Αντήνορα η οποία φτάνει τα 280.
Η επιχείρηση μεταφοράς τους στο Νέο Μουσείο Ακροπόλεως θα έχει τις δικές της δυσκολίες αλλά και πλήρη ασφάλεια, για την οποία εγγυάται ο πολιτικός μηχανικός Κώστας Ζάμπας που έκανε τη μελέτη.
Θα μεταφερθούν με σύστημα τριών γερανών του «Ακτορα», ο οποίος κατασκεύασε και το μουσείο.
Ο διαγωνισμόςΗ ανάγκη για ένα νέο μουσείο της Ακρόπολης είχε επισημανθεί εδώ και δεκαετίες, καθώς το παλαιό είχε κατασκευαστεί το 1865 και δεν επαρκεί. Το υπουργείο Πολιτισμού έκανε δύο άκαρπους Πανελλήνιους Αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, το 1976 και το 1979. Το 1989 η Μελίνα Μερκούρη, της οποίας μεγάλο όραμα αποτελούσε η ανέγερση του μουσείου, προκήρυξε διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Νικητές, οι Ιταλοί αρχιτέκτονες Λουτσιάνο Πασαρέλι και Μανφρέντι Νικολέτι. Υστερα από προσφυγές, και ιδίως μετά τα ευρήματα στην ανασκαφή της θέσης Μακρυγιάννη, η μελέτη τους δεν υλοποιήθηκε.
Ετσι έγινε νέος διεθνής διαγωνισμός με το σύστημα της προκήρυξης ενδιαφέροντος. Τον Σεπτέμβριο του 2001, με τον Σαντιάγο Καλατράβα ανάμεσα στους κριτές, δόθηκε το πρώτο βραβείο στον Μπερνάρ Τσουμί και στον Ελληνα συνεργάτη του Μιχάλη Φωτιάδη.
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=5350&subid=2&pubid=137076

No comments: