Πολυώροφο το κτήριο, επισκέψιμο το βυζαντινό προτείχισμα

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

Του ΣΑΚΗ ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗ

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 18/09/2007

Μια έξυπνη λύση αναδεικνύει και κάνει επισκέψιμο το τμήμα του ανατολικού βυζαντινού προτειχίσματος της Θεσσαλονίκης, που είχε εντοπιστεί και ανασκαφεί τη δεκαετία του '80 στη συμβολή των οδών Τσιμισκή και Φιλικής Εταιρείας, αλλά είχε καταντήσει σκουπιδότοπος.

Το οικόπεδο στη συμβολή των οδών Τσιμισκή και Φιλικής Εταιρείας, όπου τη δεκαετία του '80 ανακαλύφθηκε τμήμα του βυζαντινού προτειχίσματος της Θεσσαλονίκης

Στο χώρο σώζεται, και είναι ορατή, η μοναδική πύλη του προτειχίσματος της πόλης, που έχει εντοπιστεί ώς τώρα. Κατά την αρχαιολόγο της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Ευτέρπη Μαρκή, η συγκεκριμένη πύλη συνδέεται πιθανώς με αυτήν που περιγράφει ο βυζαντινός Ιωάννης Καμενιάτης, την οποία προσπάθησαν να κάψουν οι Σαρακηνοί πειρατές του Λέοντα Τριπολίτη, όταν κατέλαβαν τη Θεσσαλονίκη το 904 μ.Χ. Τελικά, οι πειρατές δεν κατάφεραν να εισβάλουν από την πύλη, ύψους 3 μ. και πλάτους 1,50 μ. και εισέβαλαν στην πόλη από τη θάλασσα, στο ύψος του Λευκού Πύργου.

Το προτείχισμα, που υπολογίζεται ότι ήταν ύψους 7-8 μ., ήταν χτισμένο ανάμεσα στο κύριο τείχος, ύψους 10 μ., και την οχυρωματική τάφρο. Διέθετε δικές του πύλες και πύργο, ως μικρογραφία της οχύρωσης της Κωνσταντινούπολης, σχέδιο που εφάρμοζαν οι βυζαντινοί στις μητροπόλεις τους. Θεωρείται ισχυρή οχύρωση, γι' αυτό και τις δύο φορές που αλώθηκε η Θεσσαλονίκη, το 904 από τους Σαρακηνούς και το 1143 από τους Νορμανδούς, η εισβολή έγινε από τη θάλασσα.

Το οικόπεδο στη συμβολή των οδών Τσιμισκή και Φιλικής Εταιρείας ανήκει στην Εκκλησία της Ελλάδος και το τμήμα του προτειχίσματος εντοπίστηκε κατά την ανέγερση πολυώροφου κτηρίου. Η μελέτη-λύση του αρχιτέκτονα Βασίλη Παπά, που εγκρίθηκε από την 9η ΕΒΑ, προτείνει την ανέγερση ενός μικρότερου κτιρίου, που αποτελείται από ισόγειο και τρεις ορόφους, έχει κάτοψη σε σχήμα ορθογώνιου τριγώνου, ακολουθεί και προσαρμόζεται στο ομοιόθετο σχήμα της τριγωνικής βάσης του πύργου, που αποκαλύφθηκε στο όριο της οδού Φιλ. Εταιρείας.

Η κάτοψη του κτηρίου, σε σχήμα ορθογωνίου τριγώνου, ακολουθεί την τριγωνική βάση του πύργου του προτειχίσματος

Το ισόγειο είναι υπερυψωμένο σε σχέση με τους γύρω δρόμους, με το χώρο κάτω από το δάπεδό του ελεύθερο, για να μην αποκόπτεται οπτικά η συνέχεια του προτειχίσματος, αλλά και η θέαση των άλλων ευρημάτων, ενώ αφήνεται ακάλυπτο το τμήμα που περιλαμβάνει μια υδατοδεξαμενή, ηρώο, τάφους κ.λπ. Η θέση και το σχήμα του κτηρίου, καθώς και η πρόβλεψη ενός ορθογωνίου κατακόρυφου πετάσματος χαλύβδινων δοκών και συρματόσχοινων βοηθά στην απόκρυψη των οπίσθιων όψεων των περιμετρικών κτισμάτων από τους διερχόμενους της οδού Τσιμισκή και συγχρόνως δημιουργεί ένα κατάλληλο πλαίσιο προβολής και ανάδειξης των ευρημάτων.

Εγινε επίσης προσπάθεια για τη δημιουργία ενός ανάλαφρου κατασκευαστικά και αντιληπτικά κτηρίου, που η έδρασή του γίνεται με χαλύβδινα υποστυλώματα περιορισμένων διατομών, και θεμέλια χωροθετημένα σε σημεία που δεν επηρεάζουν τα ευρήματα. Χαλύβδινος είναι και ο φέρων σκελετός, ώστε να παρέχεται η δυνατότητα μελλοντικής αναστροφής της επέμβασης. Η πρόσβαση από το δρόμο γίνεται μέσω εναέριου διάδρομου, για να είναι ορατός ο χώρος της ανασκαφής. Εχει εξασφαλιστεί επίσης η επισκεψιμότητα του χώρου με ανάλαφρες κλίμακες, που οδηγούν από το δρόμο στο επίπεδο των ευρημάτων και η δημιουργία χαλικοστρωμένων διαδρόμων για περίπατο στη στάθμη που, πριν από την καταστροφική πυρκαγιά του 1917, βρισκόταν το επίπεδο του φυσικού εδάφους.

Για τις όψεις του κτηρίου θα χρησιμοποιηθούν ελαφρά υλικά για τον περιορισμό της οπτικής μάζας και την αποφυγή ανταγωνισμού και κυριαρχίας του νέου στο παλιό.

http://www.enet.gr/online/online_text/c=113,id=39306320