Tuesday, February 27, 2007

Αντισεισμική Θωράκιση των Σχολείων


Του Θαναση Τσiγγανα (Καθημερινή 26/02/07)
Περισσότερα από 250 σχολεία της χώρας, τα οποία έχουν κατασκευαστεί χωρίς αντισεισμικό κανονισμό, είναι μεταξύ των κτιρίων που χρειάζονται κατασκευαστικές ενισχύσεις και άλλες παρεμβάσεις προκειμένου να συμπεριφερθούν αποτελεσματικά σε ενδεχόμενο ισχυρό σεισμό. Τα μέτρα χαρακτηρίζονται επείγοντα (πρέπει να ληφθούν μέσα στους επόμενους μήνες) και για ορισμένα από τα σχολεία φτάνουν και μέχρι την κατεδάφιση. Είναι η πρώτη φορά που επιχειρούνται στην Ελλάδα, την πιο σεισμογενή χώρα της Ευρασίας, επεμβάσεις προληπτικού χαρακτήρα στο πλαίσιο ενός τεράστιου προγράμματος προσεισμικών ελέγχων που ξεκίνησε το 2001 και βρίσκεται σε εξέλιξη έχοντας ως απώτερο μελλοντικό στόχο την εκτίμηση τρωτότητας και σεισμικής επικινδυνότητας 80.000 κτιρίων δημόσιας και κοινωφελούς χρήσης που εκτιμάται ότι υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα.
Στην κορυφή αυτής της προσπάθειας βρίσκεται ο Οργανισμός Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, ο οποίος από το 2001 επιχειρεί να δημιουργήσει ένα ηλεκτρονικό αρχείο με δελτία προσεισμικού ελέγχου και εκτίμησης του βαθμού επικινδυνότητας των κτιρίων δημόσιας και κοινωφελούς χρήσης διά της εφαρμογής σεναρίων βαθμολογίας.

Οπτικοί έλεγχοι

Ο ΟΑΣΠ απευθύνθηκε σε όλες τις νομαρχίες της χώρας ζητώντας, μέσω των τεχνικών τους υπηρεσιών ή συγκρότησης ειδικών συνεργείων, να προχωρήσουν σε «ταχείς οπτικούς ελέγχους», όπως ανέφερε ο πρόεδρός του κ. Κ. Μακρόπουλος, σε κτίρια συνάθροισης κοινού, όπως είναι σχολεία, νοσοκομεία, ναοί, βιομηχανικά κτίρια, επιτελικά κτίρια (π.χ. τηλεπικοινωνιών), κτίρια Πυροσβεστικής, νομαρχιών και δήμων και άλλων νευραλγικών δημοσίων υπηρεσιών, η λειτουργία των οποίων καθίσταται κορυφαία ανάγκη σε περίπτωση καταστροφικού σεισμού. Από τους ελέγχους δεν αποκλείστηκαν τα πολυκαταστήματα, εμπορικά κέντρα, ξενοδοχεία και οι κινηματογράφοι. Δεν συμπεριελήφθησαν όμως μεγάλα τεχνικά έργα ή κατασκευές του Στρατού.
Από τις νομαρχίες της χώρας ανταποκρίθηκαν περίπου τριάντα αποστέλοντας στον ΟΑΣΠ 3.000 δελτία έως τα τέλη του 2004. Τα δελτία αυτά επεξεργάστηκε το Εργαστήριο Κατασκευών Οπλισμένου Σκυροδέματος και Φέρουσας Τοιχοποιίας του ΑΠΘ, με επιστημονικό υπεύθυνο τον καθηγητή κ. Κοσμά Στυλιανίδη.

Ανεπαρκές δείγμα

Οπως ανέφερε ο κ. Στυλιανίδης, τα 3.000 κτίρια για τα οποία υπάρχουν στοιχεία για την κατάσταση της κατασκευής τους, συγκροτούν μόνον το 3,5% του συνολικού εκτιμώμενου πλήθους των δημοσίων κτιρίων, γεγονός που κάνει αρκετούς επιστήμονες τόσο του ΟΑΣΠ όσο και άλλων εμπλεκόμενων φορέων να είναι «κουμπωμένοι» ως προς την εξαγωγή γενικών συμπερασμάτων.
Η ομάδα του καθηγητή προχώρησε σε ανάλυση αυτών των στοιχείων και στη δημιουργία βάσης με τα πρώτα προκαταρκτικά συμπεράσματα. Η βαθμολόγηση της τρωτότητας των κτιρίων έγινε με σύστημα που πρότεινε στο παρελθόν ομάδα εργασίας του ΟΑΣΠ, αλλά και με ένα εναλλακτικό σύστημα του Εργαστηρίου Σκυροδέματος.
Παράγοντες που ελήφθησαν υπόψη ήταν ο δομικός τύπος του κάθε κτιρίου, η περίοδος κατασκευής, η ζώνη σεισμικότητας που βρίσκεται το κτίριο (η Ελλάδα είναι χωρισμένη σε τρεις ζώνες με υψηλότερη αυτή των Ιονίων νήσων), το έδαφος, τα μορφολογικά χαρακτηριστικά του (π.χ. αν έχει πυλωτή), η φυσική του κατάσταση, αν έχει υποστεί βλάβες από άλλους σεισμούς κ.λπ.
Καθώς όμως υπήρξαν ορισμένες αβεβαιότητες στην αξιοπιστία των διαφορετικών σεναρίων βαθμολόγησης σχετικά με τις βαριές βλάβες ή την κατάρρευση, ο ΟΑΣΠ προχώρησε πριν από λίγο καιρό στη δημιουργία μιας επιτροπής ειδικών, η οποία εντός διμήνου, όπως είπε ο κ. Μακρόπουλος, θα καθορίσει το όριο με βάση το οποίο θα γίνονται οι δευτεροβάθμιοι έλεγχοι και στη συνέχεια οι έλεγχοι για επεμβάσεις ενίσχυσης ή άλλες παρεμβάσεις στο κτίριο.
Από το Εργαστήριο Σκυροδέματος είχε προηγηθεί η εφαρμογή πιλοτικού προγράμματος που είχε χρηματοδοτήσει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, στο πλαίσιο του οποίου είχε ελεγχθεί η κατάσταση 331 ανεξάρτητων νοσοκομειακών κτιρίων και 167 κτιρίων Μέσης Εκπαίδευσης στη Θεσσαλονίκη.
Ακόμη, από το 2004 έως σήμερα προστέθηκαν άλλα 2.500 δελτία ελέγχων και πριν από λίγο καιρό ο ΟΑΣΠ απέστειλε και πάλι σχετικές εκκλήσεις σε νομαρχίες να προχωρήσουν σε ελέγχους, καθώς αρκετές από αυτές αδιαφορούν παντελώς ή αποστέλλουν ελλειπή στοιχεία.
Το σίγουρο είναι ότι περισσότερο τρωτά σε σεισμούς εμφανίζονται τα δημόσια κτίρια άοπλης τοιχοποιίας και φυσικά τα παλιά κτίρια, αυτά που χτίστηκαν πριν από την εφαρμογή του πρώτου αντισεισμικού κανονισμού το 1959. Σ' αυτά έχει στραφεί σήμερα το ενδιαφέρον των ειδικών, ενώ σημαντικός παράγοντας στο όλο ζήτημα, όπως επισημαίνουν, είναι και το κόστος, αφού ένα ποσοστό των κτιρίων θα χρειαστεί επεμβάσεις και στο σύνολο των κτιρίων της επικράτειας θα είναι μερικά δισεκατομμύρια ευρώ. Τα δημόσια κτίρια, όπως προέκυψε από το δείγμα, διαθέτουν κατά μέσο όρο λιγότερους ορόφους έναντι του συνολικού δυναμικού. Το γεγονός αυτό σημαίνει γενικώς μικρότερη τρωτότητα.

Kαλές οι σύγχρονες κατασκευές

«Είναι πάντως παρήγορο», σύμφωνα με τον κ. Στυλιανίδη, ότι τα περισσότερα από τα 3.000 δημόσια κτίρια που ελέγχθησαν μεταξύ 2001-2004 έχουν κατασκευαστεί βάσει των αντισεισμικών κανονισμών που ίσχυσαν από το 1959 και μετά (ποσοστό άνω του 65%).
Το 34% των 3.000 κτιρίων είναι κατασκευασμένα από φέρουσα τοιχοποιία ενώ το 65% από οπλισμένο σκυρόδεμα (έναντι 48% και 47% του συνόλου των κτιρίων της χώρας).
«Δεδομένου ότι οι κατασκευές από τοιχοποιία αποτελούν πλέον παρωχημένο δομικό σύστημα, επιβεβαιώνεται ότι ο ρυθμός ανανέωσης των δημοσίων κτιρίων είναι υψηλότερος από τον μέσο ρυθμό ανανέωσης του κτιριακού δυναμικού της επικράτειας», ανέφερε ο κ Στυλιανίδης.

Επισφαλή δέκα κτίρια του ΑΠΘ

Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων και το Υπουργείο Υγείας είναι τρεις από τους φορείς που ανέλαβαν μόνοι τους τη διενέργεια προσεισμικών ελέγχων. Μέχρι τώρα στην Ελλάδα δεν είχαν γίνει προσπάθειες προσεισμικής ενίσχυσης έστω και ολιγάριθμων κατασκευών, ενώ δαπανήθηκαν αρκετά δισεκατομμύρια για την αποκατάσταση σε κτίρια και άλλες κατασκευές που επλήγησαν από σεισμούς.

Eτοιμες οι μελέτες

Το ΑΠΘ έχει ολοκληρώσει τις τρεις φάσεις του προσεισμικού ελέγχου σε όλο το κτιριακό του δυναμικό. Για δευτεροβάθμιο εμπεριστατωμένο έλεγχο παραπέμφθηκαν 30 κτίρια, εκ των οποίων τα 10 περισσότερο επισφαλή κατατάχθηκαν κατά σειρά προτεραιότητας επέμβασης. Πρώτο στον κατάλογο το κτίριο Καραθεοδωρή (διοίκησης) για το οποίο μάλιστα έχει ολοκληρωθεί η μελέτη ενίσχυσης με εκτίμηση προϋπολογισμού 1,8 εκατ. ευρώ αλλά σύμφωνα με πληροφορίες η μελέτη κρίθηκε σκόπιμο να επανεκτιμηθεί λόγω της γειτνίασης του κτιρίου με τη σχεδιαζόμενη γραμμή του μετρό Θεσσαλονίκης. Στον ιδιο κατάλογο είναι και το κτίριο όπου στεγάζεται η Γεωπονική.
Την περίοδο αυτή ο Οργανισμός Σχολικών Κτιρίων εκτελεί πρόγραμμα ελέγχου των σχολικών κτιρίων σε όλη την ελληνική επικράτεια. Ο αριθμός τους εκτιμάται σε 20.000 και σε πρώτη φάση στο πρόγραμμα συμπεριλαμβάνονται αυτά που κατασκευάστηκαν πριν από το 1959, τα οποία υπολογίζονται σε 4.000-4.500 χιλιάδες και μέχρι το τέλος του χρόνου αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί ο πρωτοβάθμιος ελεγχος στην επικράτεια. Οι έλεγχοι έχουν ολοκληρωθεί σε 37 νομούς της χώρας για τη Βόρεια Ελλάδα, απομένουν τα στοιχεία από Ιωάννινα, Φλώρινα, Καστοριά, ενώ λόγω σεισμικής ζώνης ελέγχθηκαν όλα τα σχολεία στα Ιόνια Νησιά, ανεξαρτήτως του έτους κατασκευής τους. Από τους μέχρι τώρα ελέγχους εντοπίστηκαν 266 σχολεία που χαρακτηρίστηκαν ιδιαίτερες περιπτώσεις και σε αυτά κρίθηκε ότι πρέπει να ληφθούν επειγόντως μέτρα (τους επόμενους μήνες) είτε κατεδάφισης και αντικατάστασης είτε μεταφοράς, αν πρόκειται για νοικιασμένο χώρο, είτε επισκευών κ.ά.
Το υπουργείο Υγείας, στη δικαιοδοσία του οποίου εκτιμάται ότι υπάγονται περισσότερα από 3.000 νοσοκομειακά κτίρια, έχει επιλέξει 30 νοσοκομεία από όλη τη χώρα στα οποία θα γίνουν έλεγχοι.

Β. Παπαζάχος: Μόνη λύση οι έλεγχοι

Η ιεράρχηση είναι το «κλειδί» για τους προσεισμικούς ελέγχους δημοσίων κτιρίων στη χώρα μας, δήλωσε μιλώντας στην «Κ» ο ομότιμος καθηγητής Γεωφυσικής του ΑΠΘ κ. Βασίλης Παπαζάχος, τονίζοντας ότι κι αν ακόμη μπορούσαμε να ελέγξουμε το σύνολο των κτιρίων (όχι μόνο των δημοσίων), η χώρα δεν θα μπορούσε να καλύψει το τεράστιο κόστος που θα προέκυπτε.
«Ο ακρογωνιαίος λίθος των θεσμοθετημένων σήμερα αντισεισμικών μέτρων είναι ο αντισεισμικός κανονισμός. Το 20% των κτιρίων που έχουν κτιστεί σήμερα στην Ελλάδα -σύμφωνα και με το ΤΕΕ- είναι κτισμένα με τον σύγχρονο αντισεισμικό κανονισμό και μόνο το 1% των υπαρχόντων κτιρίων ανανεώνεται κάθε χρόνο. Αρα, θα χρειαστούμε περίπου εκατό χρόνια για να λύσουμε το πρόβλημά μας.
Η λύση την οποία υποδεικνύουμε εμείς οι σεισμολόγοι είναι η ιεράρχηση, και γι' αυτήν την ιεράρχηση μεταξύ των παραγόντων που θα ληφθούν υπ' όψιν πρέπει να είναι η χρονική εξέλιξη της σεισμικότητας του ελληνικού χώρου. Και γι' αυτήν υπάρχει η γνώση από τη μέθοδο της μεσοπρόθεσμης πρόγνωσης σεισμών».
Ο κ. Παπαζάχος εκτιμά ότι οι προσεισμικοί έλεγχοι που έχουν γίνει είναι προς τη θετική κατεύθυνση, αλλά χρειάζεται πολιτική βούληση για να θεσμοθετηθεί ένας άξονας ενεργητικών αντισεισμικών μέτρων και ιεράρχησης που θα υποδείξουν οι συναρμόδιοι επιστήμονες.

20 νομαρχίες κωφεύουν στην έκκληση του ΟΑΣΠ

Η Νομαρχία Λακωνίας είναι πρώτη στον κατάλογο των νομαρχιών της χώρας που ανταποκρίθηκε στον έλεγχο των δημοσίων κτιρίων και με τους 448 ελέγχους που διενήργησαν συνεργεία της κάλυψε σχεδόν το σύνολο των κτιρίων δημόσιας και κοινωφελούς χρήσης του νομού. Στην αργοπορία ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, την άρνηση των νομαρχιών να ανταποκριθούν οφείλεται, σύμφωνα με τους εκπροσώπους του ΟΑΣΠ, η χαμηλή συγκέντρωση δελτίων προσεισμικού ελέγχου (1% ετησίως).
Οι ειδικοί πάντως εξεπλάγησαν που ανάμεσα στους νομούς που δεν ανταποκρίθηκαν είναι νομοί που βρίσκονται σε περιοχές υψηλής σεισμικότητας. Από την πλευρά τους οι νομαρχίες αντιτείνουν ότι δεν διαθέτουν τεχνικό προσωπικό ή κονδύλια. Προσφάτως, πάντως, το αρμόδιο υπουργείο αύξησε στον ΟΑΣΠ την επιχορήγηση στα δύο εκατομμύρια ευρώ (από 1,5 εκατ.).
Οι ειδικοί επιστήμονες αναγνωρίζουν ότι τα προγράμματα προσεισμικών ελέγχων είναι ένα δύσκολο εγχείρημα για σεισμογενείς περιοχές. Οι ΗΠΑ (στην Καλιφόρνια), η Ιαπωνία, η Ν. Ζηλανδία και η Κύπρος είναι χώρες που έχουν προχωρήσει προ καιρού στην εφαρμογή αντίστοιχων προγραμμάτων ορισμένα εκ των οποίων για διάφορους λόγους δεν προχώρησαν. Στην Κύπρο όμως εξελίσσεται ικανοποιητικά κι ένα ποσοστό των δημοσίων επενδύσεων κατευθύνεται πλέον γι' αυτόν τον σκοπό.

No comments: