ΜΕΤΡO ΘΕΣΣΑΛOΝΙΚΗΣ Τα πρώτα ευρήματα

Αγγελιοφόρος, 23.02.2007
Στα πρώτα οθωμανικά μνημεία και κτίσματα, όπως ήταν αναμενόμενο, «σκόνταψαν» τα γεωτρύπανα του μετρό. Σύμφωνα με πληροφορίες, αποκαλύφτηκαν ευρήματα στο σταθμό της Βενιζέλου με μάλλον κυρίαρχη μια στοά, η οποία συνέδεε το Μπεζεστένι με το Αλκαζάρ, αποτελούσε δηλαδή δίοδο επικοινωνίας του τζαμιού με την αγορά. Αυτή ήταν μια από τις πολλές κατά σειρά αρχαιολογικές διερευνητικές τομές που, όπως και οι προηγούμενες, δείχνει την ύπαρξη μνημείων. Το επόμενο διάστημα θα αρχίσει πλήρης εκσκαφή από τις αρχαιολογικές υπηρεσίες, όταν θα υπάρξει και πλήρης ανάπτυξη του εργοταξίου.

Εξάλλου, στην περιοχή υπάρχει ήδη καταγεγραμμένος παλαιοχριστιανικός ναός, την ύπαρξη του οποίου μαρτυρούν κιονόκρανα. Επίσης, θεωρείται σχεδόν βέβαιο ότι θα έρθουν στο φως βυζαντινές παλαιοχριστιανικές οικίες, αλλά και πολλά ακόμη σημαντικά ευρήματα, καθώς εδώ και πολλές εκατοντάδες χρόνια η συμβολή των οδών Εγνατία και Βενιζέλου αποτελούσε για τη Θεσσαλονίκη κέντρο εμπορίου.

Oι ανασκαφές

Στο πλαίσιο της κατασκευής του μετρό της Θεσσαλονίκης, 19.200 τ.μ. θα μπουν στο μικροσκόπιο της αρχαιολογικής σκαπάνης, με τις σχετικές εργασίες να αναμένεται να διαρκέσουν, σε καθέναν από τους 13 σταθμούς του έργου, από έξι μήνες μέχρι και δύο χρόνια, ανάλογα με τα ευρήματα που θα έρθουν στο φως. Η χρηματοδότηση του προγράμματος γίνεται από την «Αττικό Μετρό ΑΕ», ενώ έχει αποφασιστεί, σε συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού, να αναδειχτούν τα σπουδαιότερα ευρήματα σε κατάλληλα σημεία στους κεντρικούς σταθμούς του μετρό. Στο πλαίσιο αυτό έχει ήδη πραγματοποιηθεί μελέτη αρχαιολογικής τεκμηρίωσης, στην οποία καθορίστηκαν οι σταθμοί που μπορούν να χαρακτηριστούν ως υψηλού αρχαιολογικού κινδύνου, καθώς αναμένεται με υψηλή πιθανότητα η εμφάνιση αρχαιοτήτων κατά τη διάρκεια των εκσκαφών. Τρεις από τους σταθμούς μπορούν να χαρακτηριστούν ως υψηλού αρχαιολογικού κινδύνου (Πλατεία Δημοκρατίας, Βενιζέλου και Αγίας Σοφίας), ενώ άλλοι τρεις μέσου αρχαιολογικού κινδύνου (Ν. Σ. Σταθμός, Σιντριβάνι, πανεπιστήμιο). Επιπλέον, μετατοπίστηκαν από τις αρχικές τους θέσεις τους οι σταθμοί εκείνοι που ήταν βέβαιο ότι η κατασκευή τους θα απαιτούσε μακροχρόνια αρχαιολογική ανασκαφή (π.χ. ο σταθμός Πλ. Δημοκρατίας μετατοπίστηκε σε θέση έξω από τα αρχαία τείχη της πόλης). Παράλληλα, επιλέχτηκαν οι καλύτερες δυνατές μέθοδοι για τη διασφάλιση των αρχαιολογικών ευρημάτων, αλλά και για την ελαχιστοποίηση του κόστους και του χρόνου των αρχαιολογικών ανασκαφών.

Τα μνημεία

Τα βασικά σημαντικά μνημεία της αρχαίας πόλης της Θεσσαλονίκης, τα οποία χωροθετούνται πάνω στη χάραξη της γραμμής του μετρό, είναι: το τείχος και οι δύο βασικές πύλες του, δύο μεγάλα νεκροταφεία, το γαλεριανό συγκρότημα και το Θριαμβικό Τόξο του Γαλερίου, η θριαμβική αψίδα Oκταβιανού και Αντωνίου, η αρχαία αγορά (1ο αιώνας μ.Χ.), η Ροτόντα, ιερά (π.χ. Σεράπειο), θέρμες και λουτρά, τάφοι και νεκροταφεία από τη νεολιθική εποχή, η Εγνατία (Via Regia κατά τη ρωμαϊκή περίοδο), χριστιανικοί ναοί (Βασιλική Αχειροποιήτου, Παναγία Χαλκέων, Μεταμόρφωση του Σωτήρα, Αγιος Αθανάσιος, Υπαπαντή, Παναγία η Δεξιά), και μουσουλμανικά μνημεία ( Χαμζά Μπέη Τζαμί και Μπέη Χαμάμ).

Τα μνημεία αυτά αποτελούν τα βασικά συστατικά στοιχεία του ρυθμιστικού σχεδίου της αρχαίας πόλης και είναι γνωστά, είτε διότι είναι επιφανειακά και είναι ορατά και σήμερα, είτε από παλαιότερες ανασκαφές (συνολικά έχουν εκτελεστεί 278 αρχαιολογικές ανασκαφές στην ευρύτερη ζώνη της χάραξης του μετρό στη Θεσσαλονίκη, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους). Μάλιστα, εκτιμάται ότι τα βάθη των αρχαίων ανέρχονται γενικά στα περίπου 7 μέτρα, ενώ κατά τόπους μπορεί να φτάσουν τα 9, ακόμη και τα 11 μέτρα. Πάντως, ο μετροπόντικας δεν αναμένεται να συναντήσει στο διάβα του αρχαία, καθώς το μέσο βάθος των σηράγγων θα είναι τα 17 μέτρα.