Ιδανικό για ρύπανση το Αιγαίο Πέλαγος

ΗΜΕΡΗΣΙΑ 14/4/2007

Του Αλέξανδρου Κόντη
Τον κώδωνα του κινδύνου για το ενδεχόμενο οικολογικής καταστροφής στη θαλάσσια περιοχή του Αιγαίου κρούουν ακαδημαϊκοί και ειδικοί επιστήμονες σε διεθνές συνέδριο που διοργανώνεται στη Χίο την ερχόμενη εβδομάδα.
Σύμφωνα με δηλώσεις των διοργανωτών του συνεδρίου, τα ειδικά χαρακτηριστικά του Αιγαίου το καθιστούν μία από τις πιο επικίνδυνες θάλασσες στον κόσμο για το ενδεχόμενο ατυχήματος σε πετρελαιοφόρο πλοίο, ενώ, παράλληλα, τονίζεται ότι παρά το υψηλό ρίσκο που ενέχουν οι μεταφορές των πετρελαιοειδών στο ελληνικό πέλαγος δεν έχει ακόμα δημιουργηθεί ένα ισχυρό πλαίσιο για τη θωράκισή του σε περίπτωση διαρροής πετρελαίου.
Τα ήδη ισχύοντα δεδομένα, σε συνδυασμό με την έναρξη της λειτουργίας του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, η οποία θα αυξήσει κατακόρυφα την κίνηση των πετρελαιοφόρων στο Αιγαίο, προκαλούν εύλογη ανησυχία, καθώς το ενδεχόμενο διαρροής μεγάλων ποσοτήτων πετρελαίου στην θάλασσα περιοχή θα είχε ανυπολόγιστες επιπτώσεις για το περιβάλλον και για την οικονομία της χώρας μας. «Τρία είναι τα χαρακτηριστικά που καθιστούν το Αιγαίο σε θάλασσα υψηλής επικινδυνότητας», δηλώνει ο καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου και διευθυντής του Ευρωπαϊκού Κέντρου Περιβαλλοντικής Έρευνας και Κατάρτισης, Γρηγόρης Τσάλτας. «Καταρχάς, η συγκεκριμένη θαλάσσια περιοχή έχει μία ιδιαίτερη γεωμορφολογία. Αναρίθμητες βραχονησίδες και ύφαλοι είναι διάσπαρτοι σε όλο το Αιγαίο, θέτοντας εμπόδια στις θαλάσσιες μεταφορές. Έπειτα, εξίσου ιδιαίτερες είναι και οι καιρικές συνθήκες, καθώς είναι γνωστό ότι στο Αιγαίο αναπτύσσονται συχνά θυελλώδεις άνεμοι που προκαλούν θαλασσοταραχή. Τέλος, κανείς δεν μπορεί να αγνοήσει την υψηλή συχνότητα των θαλάσσιων δρομολογίων στο Αιγαίο, γεγονός που στατιστικά αυξάνει τον κίνδυνο των ατυχημάτων».
Πράγματι, όσον αφορά το ζήτημα των συχνότητας των δρομολογίων, η κίνηση των πετρελαιοφόρων πλοίων στα ελληνικά χωρικά ύδατα είναι ήδη αυξημένη, καθώς, σήμερα, μέσω των ελληνικών θαλασσών, διακινούνται σχεδόν 100 εκατομμύρια τόνοι πετρελαίου σε ετήσια βάση. Με την έναρξη της λειτουργίας του αγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη ο όγκος του μεταφερόμενου πετρελαίου πρόκειται να πολλαπλασιαστεί.
ΑτυχήματαΗ ποσότητα των πετρελαιοειδών που διακινείται κάθε χρόνο μέσω των θαλασσών ξεπερνά τους 20 δισ. τόνους. Από αυτά, σύμφωνα με στοιχεία διεθνών περιβαλλοντικών οργανώσεων, το ένα τοις χιλίοις καταλήγει στις θάλασσες. Στην Ελλάδα, τα τελευταία 30 χρόνια, με την εξαίρεση της έκρηξης στο τάνκερ Irenes Seranade στα ανοιχτά της Πύλου το 1980 (υπολογίζεται ότι πάνω από 40.000 τόνοι πετρελαίου χύθηκαν τότε στη θάλασσα), δεν έχει σημειωθεί κάποιο ατύχημα που να προκαλέσει πετρελαιοκηλίδα μεγάλης έκτασης. Ως εκ τούτου, η διαρροή που προκλήθηκε από το πρόσφατο ατύχημα στο κρουαζιερόπλοιο «Σι Ντάιαμοντ» κοντά στις ακτές της Σαντορίνης αποτελεί ήδη ένα από τα δέκα χειρότερα περιστατικά που έχουν σημειωθεί στις ελληνικές θάλασσες τις τελευταίες δεκαετίες. Εκτιμάται ότι το «Σι Ντάιαμοντ» μετέφερε γύρω στους 450 τόνους πετρελαίου.
Όπως τονίζει ο κ. Τσάλτας, η κηλίδα που δημιουργήθηκε από το ατύχημα στο κρουαζιερόπλοιο θα μπορούσε να είναι πολύ μεγαλύτερη. Ο περιορισμός της οφείλεται στην άμεση κινητοποίηση των Αρχών, όπως επίσης και στις ομαλές καιρικές συνθήκες, οι οποίες απέτρεψαν το ενδεχόμενο διασποράς του πετρελαίου στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή. Τι θα συνέβαινε, όμως, αν η διαρροή ήταν μεγαλύτερη και ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις για το Αιγαίο;
«Πέραν από τις ευνόητες συνέπειες για την ελληνική οικονομία (πλήγμα στον τουρισμό), ένα μεγάλο ατύχημα θα είχε ως αποτέλεσμα να νεκρώσει η ευρύτερη θαλάσσια περιοχή. Το μαζούτ κατακάθεται στο βυθό της θάλασσας και τον καταστρέφει. Σε περίπτωση μεγάλης διαρροής, λοιπόν, θα είχαμε την καταστροφή τόσο του θαλάσσιου οικοσυστήματος μιας ευρύτερης περιοχής αλλά και των αρχαιοτήτων, οι οποίες είναι γνωστό ότι βρίσκονται στα βάθη του Αιγαίου», εξηγεί ο καθηγητής.
Ελλειψη μέτρωνΣτην εύλογη ερώτηση για το αν η Ελλάδα είναι κατάλληλα προετοιμασμένη ώστε να υποστηρίξει την ασφαλή μεταφορά των μεγάλων ποσοτήτων πετρελαίου, όταν αρχίσει να λειτουργεί ο αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη, ο κ. Τσάλτας είναι κατηγορηματικός. «Με τη λειτουργία του αγωγού, η Ευρώπη θα προμηθεύεται όλο το πετρέλαιο που παράγεται στην Κασπία μέσω της Ελλάδας. Τα μέτρα που ισχύουν σήμερα για την αποφυγή ατυχημάτων είναι σίγουρα ελλιπή και δεν θωρακίζουν το Αιγαίο. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για τη δημιουργία ενός νέου ισχυρού πλαισίου που θα ανταποκρίνεται στην αύξηση της κίνησης».
Προτάσεις για την ενίσχυση της ασφάλειας στη διακίνηση των πετρελαιοειδών στο Αιγαίο, αλλά και άλλα θέματα που αφορούν στις θαλάσσιες μεταφορές θα συζητηθούν στο διεθνές συνέδριο «Περιβάλλον και Θαλάσσιες Μεταφορές» που διοργανώνεται στη Χίο, στις 19 με 22 του μηνός, υπό την αιγίδα τεσσάρων ελληνικών πανεπιστημίων (Δημοκρίτειο, Πειραιώς, Πάντειο, Αιγαίου).
Οι μεγαλύτερες πετρελαιοκηλίδες στην Ελλάδα τα τελευταία 30 χρόνια
23-2-1980Έκρηξη στο τάνκερ Irenes Serenade. Τουλάχιστον 40.000 τόνοι πετρελαίου χύνονται στο Αιγαίο.
2-3-1979Περίπου 12.000 τόνοι διαρρέουν στους Καλούς Λιμένες της Κρήτης από το πετρελαιοφόρο «Μεσσηνιακή Φροντίς».
4-5-1992Πάνω από 1.700 τόνοι πετρελαίου από το «Geori Chernomorya» μαυρίζουν το κεντρικό Αιγαίο.
21-10-1988Τα επιβατηγά «Jupiter» και «Αdige» συγκρούονται έξω από τον Πειραιά. Η διαρροή υπολογίζεται στους 500 με 1.000 τόνους.
9-10-1993
Περίπου 800 τόνοι πετρελαίου χύνονται στα ανοικτά της Πύλου από το τάνκερ «Ιliad».
4-4-1987Το «Rabigh Bay ΙΙΙ» μολύνει με περίπου 750 τόνους πετρελαίου τη θαλάσσια περιοχή του Ασπρόπυργου.
1-10-1994
Το πλοίο «La Guarda» απελευθερώνει 400 με 800 τόνους πετρελαίου στον Κόλπο της Ελευσίνας.
5-4-2007Το κρουαζιερόπλοιο «Σι Ντάιαμοντ» βυθίζεται στις ακτές τις Σαντορίνης. Υπολογίζεται ότι μετέφερε 450 τόνους πετρελαίου.
1-9-2000Περί τους 300 τόνους πετρελαίου χύνονται στον Ν. Ευβοϊκό μετά από έκρηξη στο «Εurobulker Χ».
8-8-1996Σημειώνεται διαρροή 300 με 500 τόνων πετρελαίου από το «Κriti Sea» στους Αγίους Θεοδώρους Κορινθίας.